Bergamotka – co to za owoc i jakie ma właściwości? [zapach, właściwości zdrowotne, zastosowanie]

Co to jest bergamotka? Pochodzenie i podstawowe informacje

Bergamotka to aromatyczny cytrus, który rośnie głównie w rejonie Morza Śródziemnego, zwłaszcza w południowych Włoszech – prowincja Kalabria słynie z największych upraw tej rośliny. Botanicy klasyfikują ją jako Citrus bergamia. Bergamotka jest prawdopodobnie naturalnym mieszańcem pomarańczy gorzkiej i cytryny lub limonki. Jej owoc przypomina z wyglądu nieco limonkę: jest nieco spłaszczony, zielonkawy lub żółtawy, z chropowatą skórką.

Choć bergamotka nie jest powszechnie spożywana w świeżej formie, to zawiera mnóstwo wartościowych składników, a jej olejek eteryczny cieszy się olbrzymią popularnością w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym i spożywczym.

Jak pachnie bergamotka? Charakterystyka zapachu

Zapach bergamotki uchodzi za jeden z najbardziej rozpoznawalnych aromatów cytrusowych. Łączy w sobie świeżość cytryny, słodycz pomarańczy i delikatny kwiatowy posmak, co sprawia, że jest częstym składnikiem zarówno kobiecych, jak i męskich perfum. Aromat bergamotki uznawany jest za elegancki, lekki i relaksujący.

Nie bez powodu olejek bergamotowy był jednym z głównych komponentów legendarnej wody kolońskiej (Eau de Cologne). Do dziś pozostaje podstawą wielu zapachów używanych w personalnej pielęgnacji i aromaterapii. Obecność bergamotki łatwo zauważymy też w popularnej herbacie Earl Grey – to właśnie ten owoc odpowiada za jej charakterystyczną nutę zapachową.

Właściwości zdrowotne bergamotki

Bergamotka jest nie tylko źródłem niezwykłego aromatu – zawiera również szereg związków bioaktywnych, które mogą pozytywnie wpływać na zdrowie. Przede wszystkim mówimy o polifenolach, flawonoidach oraz olejkach eterycznych, które wykazują wiele korzystnych właściwości:

• Obniżenie poziomu cholesterolu: niektóre badania wskazują, że ekstrakt z bergamotki może wpływać na redukcję tzw. złego cholesterolu LDL oraz trójglicerydów, a jednocześnie wspierać poziom dobrego cholesterolu HDL.
• Działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające: zawarte w bergamotce flavonoidy mogą neutralizować wolne rodniki i tym samym wspierać komórki w walce ze stresem oksydacyjnym.
• Właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe: olejek bergamotowy stosowany miejscowo może działać antyseptycznie i łagodzić objawy infekcji skórnych.
• Wsparcie zdrowia psychicznego: aromaterapia z zastosowaniem bergamotki może mieć działanie relaksujące, redukować poziom lęku i stresu oraz poprawiać nastrój.

Warto jednak pamiętać, że suplementacja bergamotką powinna być skonsultowana z lekarzem, zwłaszcza w przypadku osób przyjmujących leki na cholesterol lub preparaty rozrzedzające krew.

Zastosowanie bergamotki w kosmetyce i perfumerii

Olejek z bergamotki to prawdziwy hit w kosmetyce. Jego orzeźwiający aromat w połączeniu z właściwościami antyseptycznymi sprawia, że chętnie wykorzystywany jest w:

• perfumach – jako nuta głowy nadająca świeżość i elegancję,
• kremach i balsamach do ciała – działa kojąco na skórę, redukuje stany zapalne,
• szamponach i odżywkach – pomaga w walce z łupieżem, przetłuszczającą się skórą głowy,
• produktach do aromaterapii – olejki do dyfuzorów, kąpieli czy masażu.

Warto jednak wspomnieć, że olejek bergamotowy zawiera furanokumaryny, substancje, które mogą zwiększać wrażliwość skóry na promienie UV. Dlatego nie zaleca się stosowania kosmetyków z bergamotką tuż przed ekspozycją na słońce – chyba że użyto olejku pozbawionego tych składników (oznaczonego jako FCF – furanocoumarin-free).

Bergamotka w kuchni – smak i sposoby wykorzystania

Choć owoc bergamotki rzadko trafia do naszych sklepów w formie świeżej, to jednak jego zastosowanie w kuchni jest coraz popularniejsze. Najczęściej spotyka się go w formie:

• aromatu lub olejku dodawanego do herbat, zwłaszcza Earl Grey,
• dżemów i marmolad bazujących na lokalnych włoskich przepisach,
• składnika deserów – lodów, ciast, czekolad czy ganache o subtelnym cytrusowym posmaku,
• eksperymentalnych dań w kuchni molekularnej i nowoczesnej – jako dodatek do marynat, dressingów i syropów.

Smak bergamotki jest nieco gorzki, z mocno cytrusowym tłem i nutą goryczki, co czyni ją idealną do balansowania słodyczy lub nadawania charakteru łagodnym daniom.

Gdzie kupić bergamotkę i produkty z bergamotki?

W Polsce świeże owoce bergamotki są rzadko dostępne, ale produkty pochodzenia bergamotkowego można znaleźć w różnych miejscach:

• Sklepy ekologiczne – często oferują ekologiczne herbaty Earl Grey, olejki eteryczne oraz kosmetyki z dodatkiem bergamotki,
• Drogerie – dostępne są szampony, kremy, żele do kąpieli i balsamy o zapachu bergamotki,
• Apteki i sklepy zielarskie – można znaleźć suplementy z ekstraktem z bergamotki wspierające metabolizm lipidów,
• Sklepy internetowe – szeroki wybór produktów z bergamotki, również z certyfikacją organiczną.

Dla entuzjastów kulinariów ciekawą opcją są marmolady z bergamotki importowane z Włoch, które świetnie smakują na chrupiącym pieczywie lub jako dodatek do serów.

Czy bergamotka ma skutki uboczne? Na co uważać?

Jak każda substancja aktywna, także bergamotka może wywoływać skutki uboczne, zwłaszcza u osób nadwrażliwych lub stosujących ją w nadmiarze. Do najczęstszych efektów niepożądanych należą:

• Fotouczulenie: zawartość furanokumaryn może wywoływać reakcje skórne po ekspozycji na słońce – dlatego przy użyciu kosmetyków z bergamotką należy zachować ostrożność.
• Interakcje z lekami: bergamotka może wpływać na metabolizm niektórych leków, w tym tych na cholesterol, dlatego jej suplementację warto omówić z lekarzem.
• Reakcje alergiczne: olejek bergamotowy u osób uczulonych może powodować podrażnienia skóry lub objawy alergii wziewnej.

Bezpieczne stosowanie bergamotki – zarówno w kosmetykach, jak i suplementach – wymaga więc rozwagi i znajomości własnego organizmu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto sięgnąć po produkty atestowane i skonsultować się ze specjalistą.