Bergamotka – co to za owoc i jakie ma właściwości? [zapach, właściwości zdrowotne, zastosowanie]

Bergamotka, z tajemniczym blaskiem śródziemnomorskiego słońca skrytym w swojej skórce, jest owocem owianym aurą luksusu i wyrafinowania. Jej niepowtarzalny, intensywnie aromatyczny zapach rozpoznawalny jest na całym świecie, a właściwości zdrowotne i szerokie zastosowanie sprawiają, że bergamotka zajmuje wyjątkowe miejsce w paletach smaków i aromatów, będąc skarbem natury, który wciąż zaskakuje i inspiruje.

Czym jest bergamotka? 

Bergamotka to cytrus, który naukowo klasyfikowany jest jako Citrus bergamia, będący prawdopodobnie hybrydą pomarańczy gorzkiej i cytryny. To niewielkie, okrągłe lub lekko wydłużone owoc, które charakteryzuje się zielonkawo-żółtą, chropowatą skórką i kwaśnym, intensywnie aromatycznym miąższem. Bergamotka jest najbardziej znana dzięki swojemu wyjątkowemu olejkowi eterycznemu, który jest wykorzystywany w perfumerii, aromaterapii, a także jako kluczowy składnik herbaty earl grey. Choć świeże owoce są rzadko spożywane ze względu na ich silny, gorzki smak, to właśnie z ich skórki pozyskiwany jest ceniony olejek. Bergamotka uprawiana jest głównie we Włoszech, w regionie Kalabrii, ale jej plantacje znajdują się również w innych częściach świata o ciepłym, śródziemnomorskim klimacie.

Jaki jest zapach bergamotki?

Zapach bergamotki jest świeży, rześki i cytrusowy. Jednocześnie jest lekko gorzki i cierpki, co nadaje mu wyjątkowego charakteru. Niektórzy opisują go jako kwaskowaty, a inni jako słodkawy.

Można wyczuć w nim nuty:

• Cytrusowe: limonki, grejpfruta, pomarańczy
• Kwiatowe: jaśminu, neroli
• Gorzkie: zielonej herbaty, mchu
• Słodkie: miodu, wanilii

Zapach bergamotki często kojarzy się z:

• Ciepłem i energią: Idealnie nadaje się na letnie dni i wieczory.
• Młodością i entuzjazmem: Dodaje świeżości i optymizmu.
• Elegancją i luksusem: Jest składnikiem wielu popularnych perfum.

 Można ją łączyć z innymi nutami, aby stworzyć różne kompozycje zapachowe.

Czy bergamotka jest zdrowa?

Tak, bergamotka jest uznawana za zdrowy owoc ze względu na swoje liczne korzystne właściwości. Olejek eteryczny pozyskiwany ze skórki bergamotki oraz jej sok zawierają cenne substancje bioaktywne, które mogą przynieść różnorodne korzyści zdrowotne:

1. Właściwości przeciwutleniające: Jest bogata w flawonoidy i inne przeciwutleniacze, które mogą pomagać w neutralizowaniu wolnych rodników, potencjalnie zmniejszając ryzyko chorób przewlekłych i procesów starzenia.
2. Wsparcie dla zdrowia serca: Badania sugerują, że ekstrakty z bergamotki mogą wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu LDL (złego cholesterolu) oraz triglicerydów, jednocześnie podnosząc poziom cholesterolu HDL (dobrego cholesterolu).
3. Działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe, co może być pomocne w walce z niektórymi infekcjami.
4. Właściwości przeciwzapalne, co może przyczyniać się do łagodzenia stanów zapalnych w organizmie.
5. Wsparcie dla zdrowia psychicznego: Aromat olejku bergamotowego jest często wykorzystywany w aromaterapii ze względu na jego potencjalne właściwości relaksujące.

Bergamotka – środek przeciwbakteryjny i przeciwgrzybiczy

Bergamotka jest ceniona nie tylko za swój wyjątkowy aromat, ale również za potencjalne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Olejek eteryczny uzyskiwany ze skórki bergamotki zawiera związki, takie jak limonen, linalol i cytral, które wykazują aktywność w walce z różnymi patogenami. Badania sugerują, że olejek bergamotowy może hamować wzrost i rozwój niektórych bakterii i grzybów, co czyni go składnikiem o potencjalnym zastosowaniu w produktach antyseptycznych, konserwujących i w terapiach skierowanych przeciwko infekcjom skórnym.

Jego działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze znajduje zastosowanie nie tylko w medycynie alternatywnej, ale również w kosmetyce, gdzie jest dodawany do produktów pielęgnacyjnych i oczyszczających.

Bergamotka w walce z przeziębieniem

Bergamotka może być pomocna w walce z przeziębieniem na kilka sposobów:

Wzmacnia odporność:

• Zawiera witaminę C, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
• Zawiera flawonoidy, które mają działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Łagodzi objawy przeziębienia:

• Ma działanie wykrztuśne, co pomaga w odkrztuszaniu wydzieliny z dróg oddechowych.
• Działa przeciwzapalnie, co łagodzi ból gardła i kaszel.
• Ma właściwości antybakteryjne i przeciwwirusowe, co może pomóc w zwalczeniu infekcji.

Sposoby wykorzystania bergamotki w walce z przeziębieniem:

• Herbata z bergamotką: Dodaj łyżeczkę suszonych liści bergamotki do filiżanki gorącej wody i zaparzaj przez 10 minut.
• Inhalacje z olejkiem bergamotowym: Dodaj kilka kropel olejku bergamotowego do gorącej wody i wdychaj parę przez 10-15 minut.
• Masaż z olejkiem bergamotowym: Rozcieńcz olejek bergamotowy z olejem bazowym (np. olejem jojoba) i wmasuj w klatkę piersiową i plecy.

Bergamotka a wysoki poziom złego cholesterolu

Bergamotka zyskała uwagę ze względu na swoje potencjalne korzyści w obniżaniu poziomu złego cholesterolu LDL i trójglicerydów, przy jednoczesnym podnoszeniu poziomu dobrego cholesterolu HDL. Zawarte w owocu bergamotki flawonoidy, takie jak naringin i neohesperydyna, są badane pod kątem ich wpływu na metabolizm lipidów. Badania wskazują, że ekstrakty z bergamotki mogą wpływać na enzymy wątrobowe odpowiedzialne za syntezę cholesterolu, co może przyczyniać się do korzystnej modulacji profilu lipidowego we krwi. 

Wpływ bergamotki na układ pokarmowy

Bergamotka, dzięki swoim właściwościom, może mieć pozytywny wpływ na układ pokarmowy. Olejek eteryczny z bergamotki jest znany z działania relaksującego i antyspazmatycznego, co może przyczyniać się do łagodzenia objawów związanych z niestrawnością, takich jak skurcze czy wzdęcia. Jego właściwości przeciwskurczowe mogą pomagać w uspokojeniu napiętych mięśni przewodu pokarmowego, co jest korzystne przy problemach takich jak zespół jelita drażliwego.

Ponadto, działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze olejku bergamotowego może wspierać równowagę mikroflory jelitowej, co jest kluczowe dla zdrowego układu pokarmowego. Jednakże, mimo potencjalnych korzyści, ważne jest umiarkowane i rozważne stosowanie bergamotki, zwłaszcza w formie skoncentrowanych olejków eterycznych.

Bergamotka a dbanie o jamę ustną

Bergamotka może mieć korzystny wpływ na zdrowie jamy ustnej dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym i przeciwzapalnym. Olejek eteryczny z bergamotki, bogaty w związki takie jak limonen i linalol, może przyczyniać się do redukcji bakterii odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy, zapalenia dziąseł oraz nieprzyjemnego zapachu z ust.

Stosowanie produktów do pielęgnacji jamy ustnej zawierających ekstrakty z bergamotki może pomóc w utrzymaniu higieny ust i zębów, a także wspierać zdrowie dziąseł. Dodatkowo, świeży, cytrusowy aromat bergamotki może przynosić uczucie świeżości i czystości, co jest dodatkowym atutem w codziennej pielęgnacji jamy ustnej.

Bergamotka – łagodzi napięcie nerwowe

Owoc ten jest ceniony w aromaterapii za swoje właściwości relaksujące i pomagające w łagodzeniu napięcia nerwowego. Jej świeży, cytrusowy zapach wpływa kojąco na umysł, pomagając zmniejszyć stres i niepokój. Olejek eteryczny z bergamotki często jest wykorzystywany do poprawy nastroju, redukcji uczucia lęku oraz wspierania relaksacji i lepszego snu. Aromat bergamotki może stymulować produkcję serotoniny i dopaminy, neuroprzekaźników związanych z poczuciem szczęścia i spokoju, co czyni ją popularnym wyborem w praktykach relaksacyjnych i medytacyjnych.

Bergamotka – przeciwwskazania do stosowania

1. Ciąża i karmienie piersią. Brak jest wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa, dlatego kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny unikać jej stosowania.
2. Wiek poniżej 18 lat: Bergamotka nie jest zalecana dla dzieci poniżej 18 roku życia.
3. Nietolerancja na substancje czynne. Osoby z nietolerancją na bergamotkę lub jej składniki, takie jak furanokumaryny, powinny unikać jej stosowania.
4. Przyjmowanie niektórych leków. Bergamotka może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, są to m.in.: leki obniżające cholesterol (statyny), leki immunosupresyjne, przeciwnadciśnieniowe, przeciwhistaminowe. 
5. Nadwrażliwość na światło. Bergamotka może powodować nadwrażliwość na światło słoneczne. Osoby stosujące bergamotkę powinny unikać nadmiernego opalania się i stosować krem z filtrem przeciwsłonecznym o wysokim faktorze.
6. Choroby skóry. Osoby z chorobami skóry, takimi jak zapalenie skóry lub łuszczyca, powinny unikać stosowania olejku bergamotowego na skórę.
7. Choroby wątroby. Może obciążać wątrobę. Osoby z chorobami wątroby powinny skonsultować się z lekarzem przed zastosowaniem bergamotki.
8. Zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Może powodować problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak zgaga, refluks żołądkowo-przełykowy i biegunka. 

W przypadku wystąpienia jakichkolwiek skutków ubocznych po zastosowaniu bergamotki należy natychmiast zaprzestać jej stosowania i skonsultować się z lekarzem.

Bergamotka w produktach spożywczych – czy ma działanie lecznicze?

Bergamotka, chociaż częściej kojarzona z aromaterapią i perfumerią, znajduje również zastosowanie w produktach spożywczych, szczególnie w postaci dodatku do herbaty, takiej jak słynna Earl Grey, oraz w różnorodnych przetworach i deserach.

• Choć jej intensywny, cytrusowy aromat może wzbogacać smak potraw i napojów, to potencjalne działanie lecznicze bergamotki w kontekście spożywczych produktów wymaga ostrożnej oceny.
• Związki aktywne zawarte w bergamotce, takie jak flawonoidy, wykazują w badaniach działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, a nawet wspomagające regulację poziomu lipidów we krwi.
• Jednakże, korzyści zdrowotne płynące bezpośrednio z konsumpcji produktów spożywczych zawierających bergamotkę mogą być ograniczone ze względu na mniejszą koncentrację tych związków w porównaniu do suplementów czy olejków eterycznych.

Warto pamiętać, że choć naturalne składniki mogą wspierać zdrowie, nie zastępują one zrównoważonej diety, zdrowego stylu życia czy tradycyjnego leczenia medycznego