Pola Raksa to jedna z najwybitniejszych polskich aktorek, która przez lata zachwycała publiczność swoim talentem, urodą i charyzmą. Jej kariera obejmuje wiele znaczących ról w filmach, które stały się klasyką polskiego kina.
Pola Raksa — wiek
Pola Raksa, a właściwie Apolonia Raksa, urodziła się 14 kwietnia 1941 roku w Lidzie na Grodzieńszczyźnie, na terenie dzisiejszej Białorusi. Po II wojnie światowej zamieszkała z rodzicami w Leśnicy.
Pola Raksa — wykształcenie
Aktorka ukończyła Liceum Ogólnokształcące we Wrocławiu. Następnie została studentką polonistyki, którą porzuciła dla łódzkiej „filmówki” – w roku 1964 ukończyła studia na Wydziale Aktorskim.
Pola Raksa — kariera
W latach 50. XX wieku, w jednym z barów mlecznych, Apolonia została dostrzeżona przez reportera z czasopisma „Dookoła Świata”, który zaproponował jej sesję fotograficzną. Wkrótce potem została „Dziewczyną Tygodnia”, przyciągając uwagę publiczności swoim urokiem i wyjątkowym wdziękiem. Jej debiutem filmowym był „Szatan z siódmej klasy”, rozkochała w sobie wtedy dużą część męskiej widowni.
Poszliśmy na tego „Szatana…” całą klasą do kina Praha, wtedy to była jeszcze klasa męska – wspominał Bogdan Olewicz, autor tekstu słynnej piosenki Perfectu, w której Grzegorz Markowski śpiewał „Za jej Poli Raksy twarz, każdy, by się zabić dał”. To był koniec. Pół klasy od razu się zakochało. Za chwilę na bazarze Różyckiego pojawiły się lusterka z fotografią – mówił Olewicz.
Szybko pojawiły się kolejne propozycje od filmowców. Pola Raksa zagrała m.in. główną rolę w „Panience z okienka” (1964) w reż. Kaniewskiej. Wystąpiła też w „Klubie kawalerów” (1962) Jerzego Zarzyckiego, „Ich dniu powszednim” Aleksandra Ścibora-Rylskiego (1963, razem ze Zbigniewem Cybulskim), „Beacie” (1964) Anny Sokołowskiej, „Rękopisie znalezionym w Saragossie” (1964) Wojciecha Jerzego Hasa i w „Popiołach” Andrzeja Wajdy (1965), jako Helena de With, miłość Olbromskiego.
Prawdziwa popularność przyszła jednak dopiero w 1966 roku, kiedy zaproponowano jej rolę w serialu „Czterej pancerni i pies”. Zagrała w nim sanitariuszkę Marusię, która zakochuje się z wzajemnością w Polaku, Janku Kosie (Janusz Gajos) i odbija go radiotelegrafistce Lidce (w tej roli Małgorzata Niemirska). Aktorka nie polubiła swojej postaci, ale nie dało się ukryć, że otworzyła jej ona furtkę do wielkiej kariery.
W kolejnych latach Raksa wystąpiła m.in. w filmie „Pogoń za Adamem” (1970) Jerzego Zarzyckiego, filmie Janusza Chodnikiewicza o Bolesławie Chrobrym „Dux Polonorum” (1978, jako królowa Oda), w „Arii dla atlety” (1979) Filipa Bajona, serialu „Tulipan” i „Uprowadzeniu Agaty” Marka Piwowskiego (1993). Brała też udział w produkcjach węgierskich, m.in. w „Śnieżycy” („Hoszakadas”, 1973, reż. Ferenc Kosa) i „Straconych złudzeniach” („Elveszett illuziok”, 1982, reż. Gyula Gazdag).
Pola Raksa, jako aktorka teatralna, miała zaszczyt występować na znanych scenach teatralnych, w tym w Teatrze Powszechnym w Łodzi oraz Teatrze Współczesnym w Warszawie. W ramach swojej kariery teatralnej zagrała w różnorodnych spektaklach, które zachwycały widzów swoją jakością i emocjonalnym oddziaływaniem.
W Teatrze Współczesnym w Warszawie, Pola Raksa pojawiła się w takich produkcjach jak „Szczęśliwe wydarzenie” Sławomira Mrożka w reżyserii Erwina Axera (1973), „Przebudzenie wiosny” Franka Wedekinda w reżyserii Krzysztofa Zaleskiego (1978), „Tryptyk” Maxa Frischa w reżyserii E. Axera (1980), „Pastorałka” Leona Schillera w reżyserii Macieja Englerta (1982), oraz „Niech no tylko zakwitną jabłonie” Agnieszki Osieckiej w reżyserii K. Zaleskiego (1984). W 1997 roku, Pola Raksa wykreowała jedną z ról w przedstawieniu „Kobieta bez znaczenia” Oscara Wilde’a, które miało miejsce w warszawskim Teatrze „Scena Prezentacje”.
Nie tylko na scenach teatralnych, ale także w Teatrze Telewizji, Pola Raksa prezentowała swój talent aktorski. Występowała w różnorodnych spektaklach, w tym w dziełach takich twórców jak Olga Lipińska, Andrzej Łapicki, Zygmunt Huebner, Krzysztof Zaleski, oraz Aleksander Bardiniego. Jej role w Teatrze Telewizji, takie jak w „Antygonie” Sofoklesa (1966), „Zabawie z ogniem” Augusta Strindberga (1968), czy „Miłości i gniewie” Johna Osborne’a (1973), zapisały się w pamięci telewidzów na długo.
W drugiej połowie lat 90., Pola Raksa postanowiła wycofać się z aktywnej działalności aktorskiej w filmie, telewizji i teatrze. Skupiła się wówczas na swoich pasjach, zainteresowała się modą i projektowaniem strojów, oddając się nowym obszarom kreatywności i twórczości.
Pola Raksa — życie prywatne
W przeszłości Pola Raksa była związana z kilkoma mężczyznami, jednak to z mężem, Andrzejem Kostenko (reżyzser, operator, scenarzysta), doczekała się jedynego syna – Marcina. Miała wtedy 26 lat i była u szczytu kariery. Syn z miejsca stał się najważniejszym mężczyzną w jej życiu/ Dzisiaj to właśnie on wiernie trwa przy mamie i pomaga w potrzebie. Co więcej, odrzuca wszystkie próby kontaktu z Polą Raksą. Oboje nie udzielają wywiadów, konsekwentnie unikają rozmów czy wydarzeń publicznych.
Marcin był zawsze dla aktorki najważniejszy. Niestety jako nastolatek sprawiał jej wiele problemów wychowawczych. Pola Raksa był często wzywana do podstawówki syna, a podczas jednej z takich wizyt dowiedziała się od dyrektora, że ulubionym „figlem” chłopca jest strzelanie kulkami z plasteliny do nauczycieli. Ostatecznie aktorka zmuszona była zapisać syna do szkoły dla trudnej młodzieży.
Moje dziecko jest po prostu inne i z tym należy się pogodzić, choć jest to niekiedy bardzo, bardzo trudne – wyznała kiedyś aktorka, opowiadając o synu dziennikarce „Nowin Jeleniogórskich”.
Dla syna podporządkowała całe swoje prywatne życie, rezygnując nawet z miłości. W latach 80. głośno było o jej związku z Bogusławem Lindą, który jest od niej o 11 lat młodszy. Marcin jednak nie zaakceptował tego związku. Media pisały, że to on był przyczyną rozpadu związku. Oficjalnie aktorka rozstała się z ukochanym, ponieważ potrzebowała stabilności, a Linda w tamtym czasie nie był w stanie jej tego zapewnić.
Co aktualnie robi Pola Raksa?
Świat kinematografii i życie w centrum wydarzeń bardzo Polę Raksę rozczarowały. Zdecydowała się opuścić to środowisko na rzecz innego, równie pasjonującego obszaru – mody.
Od dziecka słynęła z elegancji, więc zajęcie się modą nie wydawało się czymś zaskakującym – pisała o aktorce Iza Wojdak na łamach tygodnika „Świat i Ludzie”.
Pola Raksa zdobyła dożywotnie uprawnienia projektantki mody i zadebiutowała w tej dziedzinie w Galerii Grażyny Hase. Choć po pewnym czasie musiała zrezygnować, gdyż nowe zajęcie nie zapewniło jej utrzymania, nie zrezygnowała całkowicie z tematu mody. Przez kilka lat prowadziła swoją rubrykę w „Rzeczpospolitej”.
W latach 90. aktorka postanowiła opuścić Warszawę i zamieszkać w Kałuszynie, w starym domu, w którym jak powiedziała, czuje się najbezpieczniej.
Żeby aż tak zniknąć? W tych czasach? Że tak się w ogóle da?! – komentowała jej decyzję dawna koleżanka z planu, Małgorzata Niemirska.
Pola Raksa udowodniła, że rzeczywiście – da się. Dziś żyje z dala od światła fleszy, nie pojawia się publicznie i nie udziela wywiadów. Ceni sobie swój spokój, choć pozostaje niezapomnianą i wciąż uchodzi za jedną z najpiękniejszych polskich aktorek.
