Gdzie znajduje się Pałac Zaborówek i jaka jest jego historia?
Malowniczo położony w województwie mazowieckim, niewielki Pałac Zaborówek skrywa w sobie ponad stuletnią historię. Znajdujący się niedaleko Warszawy, w gminie Leszno, obiekt ten jest ukrytym klejnotem architektury XIX wieku. Rezydencja została wzniesiona w latach 80. XIX wieku jako własność rodu Przezdzieckich, jednej z zamożniejszych rodzin ziemiańskich okresu Kongresówki. Zaborówek, który początkowo pełnił funkcję letniej siedziby, z czasem stał się centrum życia towarzyskiego regionu, organizując liczne spotkania, bale i wystawne przyjęcia.
Pałac przeszedł burzliwą drogę – od rodzinnej rezydencji, przez okupację niemiecką, aż po okres PRL, gdy przeszedł w ręce państwa i funkcjonował jako ośrodek wypoczynkowy. Dopiero w ostatnich dekadach powrócił do łask jako obiekt zabytkowy, poddany częściowej renowacji i udostępniony turystom i miłośnikom historii.
Jak wygląda architektura Pałacu Zaborówek?
Pałac Zaborówek to znakomity przykład dziewiętnastowiecznego stylu neoklasycystycznego z elementami romantyzmu. Budynek wzniesiono na planie prostokąta, z symetryczną, dwukondygnacyjną bryłą ozdobioną charakterystycznym ryzalitem i portykiem kolumnowym. Fasada frontowa zachwyca detalami – stiukowe ozdoby i pilastry tworzą wrażenie monumentalności i elegancji, jednocześnie nie przytłaczając lekkim rytmem proporcji.
Dach mansardowy z lukarnami nadaje pałacowi nieco bajkowego charakteru, co doskonale współgra z otaczającym go parkiem krajobrazowym. Wnętrza, mimo że częściowo przekształcone w XX wieku, nadal zachowały wiele oryginalnych elementów: parkiety ułożone w jodełkę, sztukaterie sufitowe i marmurowe kominki. Sala balowa z sufitowym plafonem oraz klatka schodowa z kutą balustradą dodają wnętrzom wyjątkowego, pałacowego klimatu.
Co warto zobaczyć w otoczeniu Pałacu Zaborówek?
Zarówno sam pałac, jak i jego otoczenie stanowią znakomity cel dla weekendowej wycieczki. Park pałacowy został zaprojektowany w stylu angielskim – z krętymi alejkami, niewielkim stawem i romantycznymi mostkami. W starym drzewostanie dominują lipy i dęby, niektóre z nich pamiętające jeszcze czasy świetności rodu Przezdzieckich. Zadrzewienie nadaje temu miejscu klimat spokoju i enigmatyczności, zwłaszcza przy porannej mgle.
W bezpośrednim sąsiedztwie warto również odwiedzić zabytkowy kościół parafialny pochodzący z XVIII wieku oraz dworek myśliwski położony na skraju lasu Kampinoskiego. Dzięki pobliskiemu Kampinoskiemu Parkowi Narodowemu, Zaborówek jest też doskonałym punktem wypadowym dla miłośników przyrody i trekkingowych eskapad.
Kim byli dawni właściciele Pałacu Zaborówek?
Za budowę pałacu odpowiadała hrabina Maria Przezdziecka, która odziedziczyła majątek po swoim ojcu, znanym działaczu sejmowym. Ród Przezdzieckich był jednym z najbardziej wpływowych w XIX-wiecznym Królestwie Polskim. Ich liczne powiązania polityczne i społeczne czyniły z Pałacu Zaborówek prawdziwe centrum intelektualne Mazowsza. W salonach rezydencji gościli znani literaci i artyści, między innymi Bolesław Prus i Henryk Sienkiewicz.
Po II wojnie światowej majątek został znacjonalizowany, a sam pałac stracił swój dawny status. Mimo to przetrwał czasy gospodarczego upadku, przekształcenia w dom wczasowy i ostatecznie powrót na kulturalną mapę regionu. Obecnie pałac znajduje się pod opieką prywatnego inwestora, który przywraca mu blask zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków.
Jakie legendy i opowieści krążą wokół Pałacu Zaborówek?
Od lat wśród mieszkańców Zaborówka i okolicznych wiosek krążą romantyczne, a czasem wręcz mroczne opowieści związane z pałacem. Jedna z najpopularniejszych mówi o duchu młodej hrabianki Elizy, która – zakochana bez wzajemności w młodym oficerze carskiej armii – rzuciła się z portyku pałacu w noc świętojańską. Mówi się, że jej zjawa pojawia się w lustrzanej sali balowej w letnie noce, niosąc chłodny zapach jaśminu.
Inna legenda opowiada o tajnym tunelu, który miał łączyć pałac z pobliską kapliczką leśną. Według miejscowych jeszcze przed wojną znajdowano w ogrodzie fragmenty ceglanych korytarzy. Do dziś wśród historyków i amatorów historii trwają spory, czy podziemne przejścia to rzeczywiście element konstrukcji, czy może tylko ludowe fantazje podsycane melancholijną atmosferą miejsca.
Czy pałac można zwiedzać i jak się do niego dostać?
Pałac Zaborówek stopniowo odzyskuje swoje dawne funkcje reprezentacyjne. Choć nie jest stale otwarty dla zwiedzających, można go odwiedzać w wybrane weekendy oraz podczas wydarzeń kulturalnych organizowanych przez obecnych właścicieli – m.in. koncertów muzyki klasycznej, dni otwartych zabytków czy rekonstrukcji historycznych.
Do pałacu najłatwiej dotrzeć samochodem – z Warszawy to zaledwie 35 km trasą przez Leszno. Dla niezmotoryzowanych dostępna jest również komunikacja autobusowa, kursująca z Bemowa do Zaborówka. Miejsce to staje się coraz bardziej popularne wśród par młodych jako bajkowe tło sesji ślubnych, jak również wśród lokalnych artystów szukających inspiracji do pracy twórczej.
